KLİNİK PSİKOLOG Cansu Ayaz

Bir şarkı düşünün… Adı “Escapism” ama herkes onu “Where is my husband?” diye tanıyor. İngiliz şarkıcı Raye’nin bu parçası, sadece bir hit olmadı; küresel bir psikolojik deneyim, bir kuşağın ortak çığlığı haline geldi. Peki, masum bir arayış gibi başlayıp kişisel bir yıkımın anlatısına dönen bu şarkı, neden hepimizin içine bu kadar derinden dokundu?

Cevap, sadece müzikte değil, psikolojimizde ve içinde yaşadığımız kültürün kodlarında yatıyor. İşte bilimsel ve kültürel perspektiflerden bir analiz:

1. Savunmasızlığın Gücü: “Ben de Böyle Hissediyorum!” Etkisi

Popüler kültür, çoğu zaman bize sürekli “güçlü”, “bir şeyleri halleden” insanların hikayelerini anlatır. Oysa Raye, tam tersini yapıyor. Çöküşü, pişmanlığı, baş etme mekanizmalarının sağlıksız yanlarını son derece samimi ve rahatsız edici bir dürüstlükle ortaya koyuyor. Bu savunmasızlık, dinleyicide derhal bir “yalnız değilim” hissi uyandırıyor. Sosyal psikolojideki “sosyal onay” ve “ait olma” ihtiyacımıza hitap ediyor. Şarkıyı paylaşmak, “Ben de böyle karmaşık duygular yaşıyorum” demenin güvenli bir yolu haline geliyor.

2. Duygusal Bir Tekerlekli Sandalye: Katarsisin Yapısal Formülü

Şarkının mimarisi başlı başına bir dahilik örneği. Sakin, hüzünlü bir piyano girişiyle başlar (“Where is my husband? I’m counting these buildings…“), ardından öfke, acı ve kaosun aktığı bir hip-hop/trap bölümüne dönüşür. En sonunda ise, adeta bir kurtuluş ilahisi gibi yükselen gospel-eski bir koro gelir. Bu inişli çıkışlı yapı, dinleyiciyi tam bir duygusal yolculuğa çıkarır. Başlangıçtaki kayıp hissinden, ortadaki öfkeli kabule, ve sonundaki umutlu arınmaya… Bu, psikolojideki katarsis (arınma) sürecinin ta kendisidir. Şarkıyı dinlemek, bir terapötik seans etkisi yaratır.

3. Bir Neslin Sesi: Kusurlu Kahramanlar Çağı

“Escapism”, özellikle pandemi sonrası dünyanın kolektif yorgunluğu, belirsizliği ve tükenmişliği ile mükemmel bir uyum içinde. Mükemmel filtreler ve küratörlükler dünyasında, kusurlu, dağınık, çabalayan ama düşen bir karakter görmek, “zeitgeist”a (zamanın ruhuna) mükemmel bir dokunuştur. Raye, bize “güçlü kadın” imajının arkasındaki çatlakları gösterir ve bu, gerçek bir insanlık hali olarak yankı bulur.

4. Dijital Çağın Viral DNA’sı

Şarkının viral olma potansiyeli baştan yüksek. “Where is my husband?” sorusu, TikTok için biçilmiş kaftandır. Bu cümle, kullanıcılar için bir şablon (template) haline geldi. Komik arayışları, dramatik durumları veya sadece günlük hayatın absürtlüğünü paylaşmak için mükemmel bir araç. Algoritma, bu kitlesel katılımı görür ve şarkıyı herkese ulaştırır. Ayrıca, Raye’nin büyük bir plak şirketiyle yaşadığı sorunlar ve nihayet bağımsız olarak ulaştığı bu zafer, şarkıya “ezilenin galibiyeti” hikayesini ekler. Bizler, sanatçının kurtuluşunu da kutlarız.

Sonuç: Kusursuzluğun Değil, Gerçekliğin Zaferi

Raye’nin “Escapism”i bize şunu hatırlatıyor: Gerçek bağlantı, kusursuzlukta değil, paylaşılan kırılganlıkta kurulur. Şarkı, hepimizin içinde bir yerlerde hissettiği ama dillendirmekte zorlandığı karmaşık duygulara (kayıp, öfke, kaçış isteği, umut) bir ses, bir melodi, bir çığlık veriyor.

Bu sadece bir şarkı değil; çağımızın psikolojik durumunun bir yansıması. Ve belki de hepimiz, kendi “kaçış”larımızın içinde, bir şekilde “kocamızı” – yani huzuru, anlamı veya kaybettiğimiz bir parçamızı – arıyoruz. Raye ise bize, o arayışta yalnız olmadığımızı fısıldıyor.

#Raye #Escapism #Psikoloji #PopKültür #MüzikAnalizi #Katarsis